Termin „współuzależnienie” powstał ponad 30 lat temu, a nadal dyskutuje się, czym ono jest: chorobą, zaburzeniem osobowości czy reakcją na stres? Jednak panuje zgoda co do faktu, że życie z osobą uzależnioną to stan chronicznego napięcia i przeciążenia emocjonalnego.
Lęk, gniew, rozpacz, napięcie, wstyd, upokorzenie – to dominujące stany emocjonalne członków rodziny alkoholika.
O współuzależnieniu mówi się czasem „choroba żon alkoholikow”, gdyż statystyki wskazują, że to najczęściej kobiety trwają przy pijących mężczyznach, nie odwrotnie.
Przystosowując się do życia z osobą uzależnioną, kobieta współtworzy destrukcyjny związek. Alkoholik uzależniony jest od środka chemicznego, partnerka uzależnia się od alkoholika. Na szczęście te uzależnienia nie są swoim lustrzanym odbiciem, gdyż:
- w uzależnieniu od alkoholu dochodzi do nieodwracalnych zmian metabolicznych, a osoba współuzależniona nie jest na nie narażona;
- objawy współuzależnienia mogą ustąpić dzięki terapii;
- nie jest się wspołuzależnionym do końca życia, a uzależniony nawet po skutecznej terapii do końca swych dni będzie niepijącym alkoholikiem.
Jednak nie u wszystkich partnerek alkoholików muszą wystąpić objawy wspołuzależnienia. Decydują o tym przede wszystkim grupy czynników istotnych, by syndrom wystąpił:
- sytuacja zewnętrzna – trudności materialne, mieszkaniowe, fakt posiadania dzieci;
- poziom umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach – im mniejszy, tym gorzej;
- system przekonań – poczucie, że jest się wartościową kobietą tylko u boku partnera, że trzeba żyć we dwoje za każdą cenę;
- cechy osobowości – niska samoocena, brak wiary w siebie, silna potrzeba zależności, uległość, nadopiekuńczość.
Jeśli widzisz u siebie te czynniki ryzyka, zachowaj ostrożność, zanim wejdziesz w związek z osobą, która nadużywa alkoholu, a jeśli już w nim jesteś, sprawdź, czy nie stałaś się osobą współuzależnioną.
Symptomy współuzależnienia:
- branie odpowiedzialności za zaspokojenie potrzeb innych nawet kosztem własnych;
- zbyt mocne koncentrowanie się na alkoholiku, próby rozwiązywania jego problemów;
- problemy z wyznaczaniem granic, obroną własnego stanowiska, spadek samooceny;
- nieustające poczucie winy, zamartwianie się, lęk wynikający z odczuwanego zagrożenia i niepewności, wstyd, kłamstwa;
- podporządkowanie dominującemu alkoholikowi;
- choroby psychosomatyczne wywołane stresem – np. migreny, zaburzenia tikowe, otyłość, zaburzenia snu, nerwica, depresja i inne;
- pozostawanie przez co najmniej dwa lata w ścisłym związku z osobą uzależnioną bez próby szukania pomocy.
Może być trudno rozpoznać u siebie współuzależnienie, bo głównym mechanizmem umożliwiającym jego rozwój i trwanie w nim jest zaprzeczanie chorobie partnera czy pomniejszanie skali istniejących problemów. Realna ocena sytuacji jest wówczas niemożliwa.
Jeśli jednak udało Ci się dostrzec problem, skorzystaj z pewnych sprawdzonych rad:
- rozwiązywanie problemu zacznij od siebie – uświadom sobie, że nie tylko alkoholik musi się leczyć – Ty również;
- specjalistów znajdziesz w poradniach przeciwalkoholowych lub zdrowia psychicznego;
- doradztwo, terapia indywidualna lub grupowa pomagają zrozumieć problem, zmienić nastawienie, nauczyć się, że miłość nie może istnieć bez dyscypliny, równego traktowania, poszanowania potrzeb i przestrzegania granic.
W postępowaniu z osobą uzależnioną stosuj żelazne zasady:
- bez względu na to, czy partner jest pijany, czy trzeźwy, nie rób wykładów, nie kłóć się z nim, nie wygrażaj itp. – pamiętaj, że masz do czynienia z człowiekiem chorym, a nie złośliwym;
- nie wylewaj alkoholu, nie chowaj go – nie jesteś w stanie kontrolować dostępu do niego;
- pozwól alkoholikowi ponieść konsekwencje picia – nie usprawiedliwiaj go, nie spłacaj jego długów, nie kłam przed rodziną, że wszystko gra, nie oszukuj siebie i innych, że problemu nie ma albo sam zniknie;
- nie daj się wykorzystywać, nie rób nic za uzależnionego partnera, nie wchodź w rolę, którą sam zaniedbał;
- nie przyjmuj od niego żadnych obietnic, bo alkoholik nie jest w stanie ich dotrzymać, póki rządzi nim nałóg;
- pracuj nad swoimi emocjami, zapobiegaj stresowi, np. uprawiając sport;
- gdy alkoholik podejmie leczenie, zachęcaj go do stosowania się do wskazówek udzielonych mu przez terapeutów, współdziałaj z nim. Sama także skorzystaj z porad specjalisty, udaj się na spotkanie AA lub Al-Anon.
Powyższe wskazówki, jak rozpoznać współuzależnienie i jak się z niego wyleczyć, to tylko krótkie wprowadzenie w temat. Nie zastąpi pomocy specjalistów. Jeśli po lekturze zorientowałaś się, że masz problem, nie odwlekaj decyzji o podjęciu leczenia. Im szybciej oboje zaczniecie terapię, tym większe macie szanse na powrót do zdrowia i normalnego życia.
